Αυτό το ακαδημαϊκό εξάμηνο, στα πλαίσια του μαθήματος της Αναπτυξιακής Βιολογίας οι φοιτητές προκλήθηκαν να γράψουν ένα σύντομο κείμενο στο οποίο να συνδέουν τη μετανάστευση των κυττάρων με τη μετανάστευση των ανθρώπων.
Την πρόκληση αποδέχθηκαν 19 φοιτήτριες/φοιτητές και από τα εξαιρετικά κείμενα που λάβαμε, η κριτική μας επιτροπή (Ελευθερία Ροσμαράκη, Ράνια Παύλου, Δημήτρης Καζάνης), ξεχώρισε τέσσερα, τα οποία είναι διαθέσιμα στον παρακάτω σύνδεσμο:
https://drive.google.com/file/d/1nKfgZAODKJ3mHjqljjE04vBi72rRPMct/view?usp=sharing
Οι διακριθέντες μας πιστεύουν πως αξίζει τον κόπο να διαβάσετε τα κείμενα, γιατί «ποιος βιολόγος όταν ακούει «ένζυμα» δεν σκέφτεται μικρά πλασματάκια που κόβουν και ράβουν βιομόρια ή όταν συναντά τη φράση «διπλή έλικα» δεν την προσομοιάζει με ξανθές μπούκλες που διπλώνονται η μια μέσα στην άλλη»; Μας ενημερώνουν λοιπόν πως «η «κυτταρική κοινωνία του οργανισμού μας διαθέτει κι αυτή τους δικούς της μετανάστες» και πως «μια κατηγορία τέτοιων μεταναστών είναι και τα λευκοκύτταρα».
Μα είναι δυνατόν να συσχετίζονται τα δύο; Κυτταρική και ανθρώπινη μετανάστευση; Μα βέβαια, και μάλιστα «ο παραλληλισμός αυτός παρουσιάζει ένα εκπληκτικό φαινόμενο: από την μικρότερη μονάδα οργάνωσης του ανθρώπου, το κύτταρο, ως την οργάνωση των ανθρώπων σε κοινωνίες, πολλά από τα μονοπάτια και τους τρόπους αντιμετώπισης διάφορων καταστάσεων συμβαδίζουν». Μην ξεχνάμε, ούτως ή άλλως, πως «η ιστορία έχει πλουτίσει με σπουδαίους στρατηλάτες, όπως ο Μέγας Αλέξανδρος και ο Τζένκινς Χαν, που εφάρμοσαν επεκτατικές πολιτικές, θυμίζοντας περισσότερο την καθοδηγητική συμπεριφορά των ενδοθηλιακών κυττάρων κατά τη μετανάστευση και αποίκηση κάποιας άλλης περιοχής».
Η μετανάστευση μπορεί να έχει τα θετικά της, όπως όταν «τα λευκοκύτταρα, και συγκεκριμένα τα μονοκύτταρα, σαν προστατευτικοί πατέρες, άγρυπνοι φρουροί και στυλοβάτες της ομοιόστασης, μεταναστεύουν στα σημεία του τραυματισμού για να εξαλείψουν τον βλαπτικό παράγοντα και να επαναφέρουν την ισορροπία στον ιστό. Συμπέρασμα; «μπροστά στο γενικότερο καλό η μετανάστευση» μπορεί να «φαντάζει ως καθήκον κι όχι ξεριζωμός χωρίς νόημα».
Βέβαια, όταν πια το ταξίδι ολοκληρωθεί «η ασφάλεια και η θαλπωρή που πιθανόν να βίωσε κανείς στο πατρικό έδαφος, στη βάση των εντερικών κρυπτών, έχει πια χαθεί. Οι αλληλεπιδράσεις με τον νέο πληθυσμό ωστόσο εκτός από απωστικές, όπως στην περίπτωση των ephrin-Eph αλληλεπιδράσεων, μπορεί να είναι και χημειοελκτικές (περίπτωση των χυμοκινών), όπου τα νέα άτομα θα αγκαλιαστούν και θα βοηθηθούν από τον περίγυρο προκειμένου να εναρμονιστούν με αυτόν». Αφήστε που «σε πολλούς ιστούς κατοικούν ήδη πληθυσμοί μακροφάγων, που αποκαλούνται τοπικά μακροφάγα και θα μπορούσαν να παραλληλιστούν με τους ομογενείς» και που σίγουρα θα βοηθήσουν τους νεοαφιχθέντες.
Και για να θυμηθείτε λίγο τις δικές σας εμπειρίες: μετά τα πρώτα φαινόμενα αγγειογένεσης, «το νεοαναπτυσσόμενο άτομο φέρει ένα δίκτυο αιμοφόρων αγγείων, που μπορούν να ικανοποιήσουν τις βασικές απαιτήσεις για την επιβίωση και ανάπτυξη του. Σε επόμενο στάδιο, νέα αγγεία θα προκύψουν από τα ήδη υπάρχοντα και θα εμπλουτίσουν τον αγγειακό σχηματισμό. Σε παρόμοιο μοτίβο, τα νέα άτομα που πηγαίνουν να φοιτήσουν σε μία πόλη, αρχίζουν να αναζητούν ανθρώπους με παρόμοια ενδιαφέροντα, αντιλήψεις, κοσμοθεωρία. Σχηματίζουν τις πρώτες επαφές και γίνονται μέλη μιας παρέας, ενώ ταυτόχρονα, αποκτούν νέες συνήθειες και ασχολίες.»
Σας ευχόμαστε καλό διάβασμα, καλό γράψιμο και καλό καλοκαίρι!